Petar VLAHOVIĆ
NEKE ETNOLOŠKE ODREDNICE VLAHA SEVEROISTOCNE SRBIJE
Zbronik radova Muzeja rudarstva i metalurgije, knj. 1, Bor, 1980, 103-111
Na teritoriji severoistočne Srbije, u predelima ograničenim Velikom Moravom na Zapadu, Timokom na istoku, Dunavom na severu i planinom Rtnjem na jugu, živi stanovništvo vlaškog govornog jezika sa mnogim njemu svojstvenim osobinama, koje se zapažaju u celokupnoj narodnoj kulturi i u ukupnom narodnom stvaralaštvu, u najširem smislu reči. Ovo stanovništvo živi delimično u svojim kompaktnim naseljima. Ali, ima ga izmešanog i sa stanovništvom srpskog govora i to ne samo u zaledju velikih gradskih centara ove oblasti, nego i po gradovima (Kladovo, Negotin, Zaječar, Boljevac, Bor, Petrovac na Mlavi, Požarevac, Majdanpek, Kučevo i neki drugi manji ili veći privredni centri) koji imaju značajnu ulogu u celokupnom razvoiu Timočkog, Podunavskog i Moravskog regiona severoistočne Srbije.
Stanovništvo severoistočne Srbije o kome je ovde reč sebe naziva Vlasima (Vlah jednina, Vlasi množina). Ali ni po tradiciji, niti po istorijskim izvorima, pa ni po imenu u konkretnom slučaju, nema nikakve neposredne veze sa staro-balkanskim Vlasima, ostacima romanizovanog, odnosno grciriranog, starobalkanskog etničkog sloja, čiji se razvoj može pratiti od prodora Rimljana u balkanske prostore. Ime je došlo po doseljavanju iz Vlaške, odnosno današnjih predela Rumunije. Vlasi severoistočne Srbije ovde predstavljaju relativno mlad etnički supstrat. Naučnici se slažu u tome da su savremeni Vlasi severoistočne Srbije nastali i razvijali se u specifičnim društvenim uslovima koji su tokom XVIII, XIX i XX veka vladali u prostorima izmedju Velike Morave i Timoka, južno i severno od Dunava. To uostalom potvrdjuju brojni radovi koji su u poslednjih stotinak godina objavljeni u jugoslovenskoj stručnoj i naučnoj literaturi.
1) Ova literatura poslužiće kao osnova da se i ovde, u ovom prilogu, ukaže na neke etničke i etnološke odlike današnjih Vlaha iz severoistočne Srbije.
Istraživači se uglavnom slažu u tome da stanovništvo vlaškog govornog jezika severoistočne Srbije danas predstavlja etnički specifikum. Ali, ono ima i svoje odredjeno ime - Vlasi. Vladimir Karić, Cvijićev profesor, je još osamdesetih godina XIX veka isticao da medju Vlasima severoistočne Srbije nema potomaka balkanskih starinaca. Imena mesta, voda, bregova i planina u celom ovom kraju, sa veoma malim izuzecima, sva su srpska. Takodje su u mnoga predanja u neposrednoj [Str. 103] vezi sa srednjovekovnom i novijom srpskom istorijom.
2) Ovu osobinu zapazili su i drugi istraživači, kao Tihomir Djordjević
3) i Jovan Cvijić.
4) Čak i medju samim stanovništvom vlaškog govornog jezika u severoistočnoj Srbiji postoje nedvosmislena narodna predanja o tome kako su i oni svi ranije, do velikih seoba Srba po prodoru Turaka, bili Srbi, odnosno da potiču iz srpskih iseljenika koji su prelazili Dunav i mešali se s tamošnjim rumunskim življem. Uostalom to je sudbina mnogih limitrofnih grupa kod kojih se bilingvizam javlja kao nužnost za život i opstanak u dotičnoj sredini.
Od dolaska Turaka u XV veku pa do konačnog oslobodjenja od turskog ropstva u XIX veku, stanovništvo severoistočne Srbije izlagano je mnogim nedaćama, bez obzira na versku i nacionalnu pripadnost, jer je njegova teritorija često pretvarana u područje ratnih poprišta. Zbog toga se živalj iseljavao u raznim pravcima, a najviše ргеко Dunava u prostor Rumunije i Ugarske. Medjutim, kada se politička situacija posle prvog i drugog srpskog ustanka koliko toliko smirila, mnogi iseljenici su se vraćali u predele iz kojih su oni sami ili njihovi preci iseljavali.
5) Svi ti procesi o kojima je napred reč su se odrazili na savremenu etničku strukturu u današnjoj severoistočnoj Srbiji. Bilo je tu iseljavanja i useljavanja i sa severa i sa juga, a sve to je imalo uticaja i na etnički sastav stanovništva koje se formiralo u odgovarajuće društvene pa i etničke zajednice lokalnog ili šireg etnološkog značaja.
Vlasi severoistočne Srbije se bitno razlikuju od rumunskog življa koji naseljava oblasti severno od Dunava. Ove razlike se ispoljavaju u načinu života, kulturi uopšte, nacionalnim i drugim osećanjima. Izmedju ovog življa iz Srbije i onog iz Rumunije, kao da nikada nije bilo nekih posebnih prisnijih veza, bez obzira na činjenicu što su preci nekih današnjih rodova severoistočne Srbije doselili iz tih krajeva krajem ХVШ i početkom ХIX veka.
6) Vlaško stanovništvo koje danas živi južno od Dunava deli se na dve veće etničke zajednice. Ove zajednice se nazivaju uglavnom po oblastima doseljavanja. Razlikuje se čak i vreme doseljavanja. Te dve etničke zajednice su: Ungurjani i Carani.
Ungurjani su se doselili sa nekadašnje ugarske teritorije, krajem XVIII veka, uglavnom iz Banata, Erdelja i Sedmogradske oblasti.
7) Ungurjani danas uglavnom naseljavaju planinske predele severoistočne Srbije. Bave se rudarstvom i stočarstvom. Medju njima se izdvaja grupa poznata pod imenom Bufani. Oni su se doseljavali na rad u Majdanpek iz Uj-Moldave, gde su se bavili rudarstvom. Zbog toga su Bufani nazvali Oknari (po rudarskim oknima) i Karbonari (jer su sve do nedavna u severoistočnoj Srbiji bili jedini majstori koji su umeli da spravljaju ugalj od drveta).
8 Carani su se, za razliku od Ungurjana, doseljavali iz „zemlje Rumuna" (Tara romanaeska). Bave se zemljoradnjom, voćarstvom i vinogradarstvom. Žive pretežno u nizijama pored Dunava i po Negotinskoj krajini, gde su pogodni uslovi za razvoj napred pomenutih poljoprivrednih kultura. Medju Caranima su poznati Campiani. Oni žive u ravnicama pored Dunava. Carani su u odnosu na [Str. 104] Ungurjane nešto mladji doseljenici. Po severoistočnoj Srbiji se javljaju tek posle 1830. godine, to jest u vreme kada su ovi krajevi definitivno bili oslobodjeni od Turaka.
Razlike izmedju Ungurjana i Carana postojale su u načinu privredjivanja, govoru i nekim drugim elementima kulturnog nasledja. Medjutim, danas su obe ove etničke grupe umnogome izjednačene sve češćim medjusobnim dodirima i mešanjima, odnosno naseljavanjem Ungurjana iz planinskih u pitomija i pristupačnija naselja koja su povezana savremenim komunikacijama s odgovarajućim gradskim i prigradskim centrima, a preko toga i udaljenjijim oblastima. Ali, bez obzira na to, Vlasi severoistočne Srbije čuvaju mnoga njima svojstvena obeležja koja su uočljiva u svim vidovima njihovog života, u najširem smislu reči, od običaja „sistem jednog deteta" do brojnih verovanja i praznoverica, pa se i na osnovu toga mogu izdvojiti i dosta specifičnu etničku zajednicu. Uostalom, nekoliko s reda uzetih primera, bez posebno odabiranja, to će još više potvrditi.
Jezik je jedna od značajnih etnoloških odrednica kod Vlaha iz severoistočne Srbije. Govor ih s jedne strane povezuje u сеlinu, a na drugoj razgraničava od susednih i udaljenijih etničkih zajednica. Jezik Vlaha severoistočne Srbije se unekoliko razlikuje od rumunskog književnog jezika. Šta više, Vlasi iz severoistočne Srbije se, po sopstvenom tvrdjenju, teško sporazumevaju s Rumunima i njihov govor često ne razumeju. Još je početkom XX veka Tihomir Djordjević, poznati jugoslovenski etnolog, koji je proveo detinjstvo s vlaškom decom (selo Breskovik, naprimer u severoistočnoj Srbiji kasnije utvrdio da Ungurjani neke suglasnike (c, d, l, n, t) izgovaraju drukčije od Rumuna. U rumunskom jeziku reči: rece (reče-hladno), unde (unde-gde), limba (limba-jezik), mine (mine-meni), dute (dute-idi), Ungurjani izgovaraju: reše, undje, ljimba, minje, duće.
9) U pesmama i drugim vidovima usmenog narodnog stvaralaštva, kao i u svakodnevnom govoru, razlike izmedju vlaškog i rumunskog jezika su znatno veće. Kada je reč o jeziku svi istraživači ističu kao osobinu da Vlasi tvrdokorno čuvaju ovo svoje etnološko obeležje. Ističe se na primer, kako je jedna Vlahinja, koja se uda u srpsku kuću, u stanju da vlahizira celu porodicu, a da se nikada ne služi jezikom sredine u koju je dosla.
10) Ipak, što se jezika tiče, prilike se menjaju u savremenim uslovima, jer ih nameću uslovi života. Vlasi su uglavnom, bilingvisti jer podjednako dobro govore, naročito mladje generacije i vlaški i srpski jezik.
11) Vlaški jezik se čuje na javnim mestima. Ali, Vlasi to smatraju svojim internim načinom za sporazumevanje. Štaviše, posle drugog svetskog rata, kada im je ponudjeno otvaranje škola, izdavanje listova i radio stanica na vlaškom jeziku, oni su to sve odbili kao suvišno i nepotrebno. Ali, interni način sporazumevanja na vlaškom jeziku sadržali su i dalje u svojoj sredini kao i na javnim mestima.
Narodna nošnja Vlaha severoistočne Srbije sadrži elemente koji su se razvijali u jednom istom smeru. Narodna nošnja Ungurjana je uglavnom izrazita odeća stočara u kojoj su mnogi haljeci izradjeni od kože i domaće vunene tkanine, po pravilu uvek bele boje i sa veoma oskudnim, jednostavnim ukrasima od crnog ili modrog vunenog gajtana koji je našiven po ivicama i šavovima haljetaka.
12) [Str. 105]
Medjutim, u nošnji Carana ima više haljetaka od platna biljnog porekla (lan, konoplja) s ukrasima od veza.
13) J. Arandjelović-Lazić, koja se nošnjom Vlaha detaljnije bavila, kao posebnost ističe dva tipa ženskih pregača (prednju i zadnju) koje se medjusobno razlikuju po funkcijama i ukrasima. Istina, dve pregače su poznate i u srpskoj ženskoj nošnji nekih oblasti Kosova, iz kojih je svojevremeno bilo doseljavanja u severoistočnu Srbiju. Ženska kapa „mesalj" (ili „kajica") bila je obeležje ženske vlaške nošnje u Negotinskoj krajini.
l4) Specifičnosti se zapažaju i u obliku kožuha („kacavejka") i ukrasima na njemu.
15) Specifičan je i način izrade opanaka, zatim torbi, kao i cediljki za mleko.
16) Detaljnija analiza narodne nošnje i njenih delova ukazuje i na druge specifičnosti koje se mogu uzeti kao posebna obeležja Vlaha u severoistočnoj Srbiji. Uostalom, to su dovoljno istakla dosadašnja etnološka proučavanja severoistočne Srbije, čiji su rezultati objavljeni u publikacijama Etnografskog muzeja u Beogradu, Etnografskog instituta i Srpske akademije nauka i umetnosti.
Narodni običaji Vlaha severoistočne Srbije takodje su jedna od bitnih odrednica ovog stanovništva. Običaji se uporno i tvrdokorno čuvaju čak i u naše dane. To potvrdjuju dokumenti iz ranijih razdoblja kao i savremena proučavanja etnologa. U hronici crkve u Boru, na primer, nalazi se jedna beleška iz 1926. godine u kojoj se, pored ostalog, za Vlahe kaže: „O praznicima ne idu u crkvu već ih slave sami, o zadušnicama ne zovu sveštenika niti im on o slavi seče kolač, o slavama i pogrebima nema koljiva, ne venčavaju se u crkvi", itd. Čak i kad se skupe kod crkve „narušavaju molitvu" igrom i pesmom.
17) Ovo je samo jedna od osobina koju predstavnici pravoslavne religije ističu za Vlahe i unose u zvanični crkveni dokumenat kao njihovo obeležje, uprkos pripadnosti pravoslavnoj veri. To, izmedju ostalog, može takodje poslužiti kao obeležje, dotične etničke grupe. S druge strane etnolog S. Zečević, u svojim radovima, za Vlahe navodi: Retko koja etnička grupa u našoj zemlji ima tako razvijen samrtni ritual i duboko ukorenjenu veru u zagrobni život, kao stanovništvo vlaškog govornog jezika severoistočne Srbije. U ovim se krajevima pokojnici veoma poštuju a zamišljeni kontakt sa njima održava se u mnogim prilikama i na razne načine. „Deljenje za dušu", „pomane" i drugi oblici kulta mrtvih, čine veliki deo sadržaja vlaškog narodnog duhovnog života, ističe Zečević. Vlasi severoistočne Srbije smrt u osnovi ne smatraju tragičnim dogadjajem, jer se, navodno, kroz nju dolazi na „drugi svet". Zbog toga se još za života obavljaju neke radnje koje treba da omoguće tobožnje prispeće duše u takozvani zagrobni život. U tu svrhu se održava „pomana-sarandar" još za života, običaj koji je jedino svojstven Vlasima severoistočne Srbije. Takozvano „puštanje vode za dušu" predhodi svakoj pomani koja se održava do jedne godine. U pomani koja se održava za života, u toku od 40 dana, tri puta u nedelji, po dva puta uzastopno određenog dana, čitaju se molitve u kojima se pominju imena 44 živa i 44 mrtva srodnika. Sve je to praćeno jelom, muzikom, i igrom, pa i „kolom za dušu". Pogreb mladića ili devojke ustvari je vrsta svadbenog ceremonijala sa obeležjima žalosti.
l8) [Str. 106]
Sahranu mladića, na primer, prati niz ritualnih radnji. Čelo glave pokojniku se postavlja sa žilama iščupana mlada šljiva, nakićena ručnicima, rupcima, tkaninama, šarenim vunenim koncem i raznobojnim svežim i veštačkim cvećem. Na odar pokojnika i oko njega u sanduku se takodje nalazi cveće i voće. U pratnji potrebne povorke su četiri mladića na konjima. Jedan od njih nosi šljivu pred pogrebnom povorkom. Pokojnik se u otvorenom sanduku prevozi na kolima sa vojnom zapregom. Oko kola su bile devojke sa raspletenom kosom. Tu su, uz kuknjavu, gajde, a čuje se i prasak iz pušaka. Pred povorkom jedna od žena iz pratnje prosipa mekinje od brašna.
Po stizanju povorke na groblje jedna od žena silazi u raku i briše je keceljom tri puta s desne na levu stranu. Pokojnikov otac daruje devojke novcem a one se, potom, na groblju s mladićima hvataju u kolo.
19) Koliko se sve ovo, o čemu je napred bilo reči u najelementarnijim potezima, može smatrati za odrednicu jedne etničke grupe - u ovom slučaju Vlaha severoistočne Srbije, verovatno nije potrebno posebno naglašavati. Specifičnosti ima i u drugim običajima kod Vlaha ove oblasti.
Moša - babica, koja je svojevremeno prisustvovala rodjenju mladoženje (odnosno neveste) obavezno se poziva na svadbu kada za to dodje vreme. Po starešinstvu „moša" je u rangu odmah iza kuma. To sve, kao i uzajamno darivanje „moše" i mladenaca, predstavlja jedan od specifičnih elemenata u vlaškom svadbenom ceremonijalu.
20) Krštenje deteta predstavlja obred u kome kum čuva kao tajnu ime deteta sve donde dok se za to ne priredi posebna i odgovarajuća gozba. Kada je već reč o deci može se pomenuti „ljagan" kolevka specijalnog oblika u kojoj majka na ledjima nosi novorodjenče kada se kreće dalje od kuće, pa se i po ovoj osobini Vlahinje izdvajaju od žena iz drugih etničkih zajednica.
Vlasi severoistočne Srbije slave slavu - praznik koji je poznat i kod Srba. Medjutim, specifičnost ovog praznika kod Vlaha je u tome što on u prvom redu predstavlja kult posvećen plodnosti zemlje. Zavetina (mala slava, druga slava ili kolektivni praznik naselja) je običaj koji prati niz radnji svojstvenih vlaških etničkoj zajednici. Tu pre svega dolazi obredno klanje muškog jagnjeta kod seoskog „zapisa", natapanje žila zapisa krvlju žrtve, paljenje sveće na rogove prinetoj žrtvi, kićenje „zapisa" svežim cvećem i postavljanje stolova od kamenih ploča u njegovoj neposrednoj blizini.
21) Sve ove radnje su bile svojstvene Vlasima severoistočne Srbije. Mnoge običaje opisao je takodje etnolog Petar Kostić, naročito godišnje i druge običaje.
Narodne pesme, narodni melos i narodne igre su, izmedju ostalog, značajna etnološka obeležja odredjene zajednice. Sve ove narodne tvorevine govore rečitije od svakog jezika, pošto je jezik zvuka i pokreta mnogo razumljiviji od jezika reči. Vlasi severoistočne Srbije imaju svoju igru, svoj melos i svoju narodnu pesmu, pa se sve to, kao i ostale tvprevine iz duhovne kulture, bez teškoća može identifikovati i uvrstiti u njihovo etnološko obeležje.
22) [Str. 107]
Primeri koji su napred navedeni uglavnom su iz etničke istorije i duhovne kulture stanovništva vlaškog govornog jezika koje živi u severoistočnoj Srbiji. Takve odrednice mogle bi se izdvojiti i u oblasti materijalne i socijalne kulture. Na primer „Ispiranje zlata" na Timoku i Peku, do nedavna su bili specifičan vid privredjivanja kod vlaškog stanovništva severoistočne Srbije, koji su od njih preuzeli i Romi ove oblasti. Druge etničke grupe koje žive na ovom području nisu se bavile ovom vrstom privredne delatnosti.
23) Sličnih elemenata ima i u društvenoj organizaciji porodice i porodičnog života kao što je domazetstvo - prelazak muža u rod žene.
25) Medjutim, na takvim primerima za sada se ovde nećemo zadržavati.
Dublja i šira analiza pokazala bi nedvosmisleno da Vlasi severoistočne Srbije predstavljaju specifičnu etničku zajednicu još pouzdano neutvrdjene geneze. Reč je izgleda o stanovništvu koje predstavlja etničku mešavinu iz više genetskih komponenata. To najbolje potvrdjuje etnička prošlost ovog stanovništva. S druge strane jezik i običaji ukazuju da su romanska i slovenska komponenta najjače zastupljene. Ali, isto tako, ima ovde sigurno dosta elemenata koji vode poreklo iz predromanskog i predslovenskog etničkog supstrata. Istraživači s pravom naglašavaju da se pri ispitivanju narodnog života mora voditi računa o veoma živom procesu mešanja i prožimanja sa starinačkim srpskim stanovništvom koje je povremeno osvežavano naseljenicima kosovsko-resavske migracione struje. Medjusobno prožimanje ovog življa odvijalo se putem brakova (domazetstvo), orodjavanjima razne vrste, kao kroz druge oblike života koje je zajedništvo nametnulo kao neminovnost.
Uostalom, to je unekoliko bio prirodan i razumljiv proces tim pre što je živalj koji se doseljavao severno od Dunava nalazio na zemljijštu severoistočne Srbije i pod Turcima a i docnije, puno razumevanje, naročito u slobodnoj srpskoj državi. Naime, izjednačavan je u svakom pogledu sa Srbima koji su ovde živeli. Zajedništvo je učinilo da se medjusobno pomažu u radu, u ishrani i drugim potrebama. Svi su zajednički ispunjavali odredjene obaveze. Uzimani su zajedno u vojsku, podjednako oporezovani, štićeni na isti način, bez obzira na etničku sredinu iz koje su poticali.
26) Svi ovi elementi uticali su i doprineli da se čak i kod inorodnog stanovništva stvori posebno osećanje o pripadništvu srpskoj etničkoj zajednici: „Vlaški govorimo, ali nismo Vlasi već Srbi", a ponosom se ističe i u savremenim uslovima života.
27) Napred izneti primeri otvaraju novo poglavlje kada je reč o etnološkim karakteristikama odredjene zajednice. Ovim se zalazi i u pitanje etnosa, koje bi trebalo da predstavjja okosnicu etnološkog rada uopšte. Medjutim, оvо široko polje rada, uprkos obimnoj i dragocenoj gradji koja je sabrana u etnologiji, ni iz daleka nije iscrpljeno. Zbog toga se izlaganja o kojima je ovde reč mogu shvatiti samo kao podsticaj za otvaranje problema i konkretan prilog za njegovo rešavanje u pogledu stvaranja širih teorijskih zaključaka, odnosno pravilnije [Str. 108] uočavanje u sagledavanju zakonitosti razvitka odredjenih ljudskih zajednica, koje su se javljale, održavale, razvijale ili iz bilo kojih razloga iščezavale u vremenu i prostoru.
NAPOMENE:
1) Etnološka gradja o stanovništvu vlaškog govornog jezika severoistočne Srbije objavljivana je uglavnom u Glasniku Srpskog učenog društva, Srpskom etnografskom zbomiku, Glasniku Etnografskog muzeja u Beogradu, Glasniku Etnografskog instituta Srpske akademije nauka i umetnosti, Zbomiku radova Etnografskog instituta Srpske akademije nauka i umetnosti, Časopisu, „Razvitak" u Zaječaru, zatim pojedinačno u serijskim i vanserijskim publikacijama, Zborniku Timočke krajine, Narodnom stvaralaštvu i drugim.
2) V. Karić, Srbija-opis zemlje i naroda, Beograd, Beograd 1876, 92-95
3) T. Djordjević, Kroz naše Rumune, Beograd 1906
4) J. Cvijić, Balkansko poluostrvo i južnoslovenske zemlje, Beograd 1966.
5) T. Djordjević, Arhivska gradja za naselja u Srbiji u vreme prve vlade kneza Miloša, Srpski etnografski zbomik XXXVII, Beograd 1926.
6) V. Karić, Navedeni rad, s. 92-95, T. Djordjević, Kroz naše Rumune, s. 14 i dalje
7) P. Tomić, Bačija u karpatskoj oblasti Srbije, južno od Dunava, s osvrtom na bačiju uopšte, Glasnik Etnografskog muzeja, u Beogradu 30, Beograd 1968, 9
8 T. Djordjević, Kroz naše Rumune, str. 14-16
9) T. Djordjević, isto, str. 13
10) St. Mačaj, Crnorečki okrug, Glasnik Srpskog učenog društva, knj. 73, Beograd 1892, 147
11) P. Tomić, na navedenom mestu
12) J. Arandjelović-Lazić, Nošnja Vlaha Ungureana krajem XIX i početkom XX veka, Glasnik Etnografskog muzeja u Beogradu 26, Beograd 1963, 113, 137.
13) J. Arandjelović-Lazić, u navedenom radu
14) J. Arandjelović-Lazić, Mesal-kapa u obliku kmne, Glasnik Etnografskog muzeja u Beogradu 30, Beograd 1967, 36
15) J. Šobić, Kožuharstvo u Negotinskoj krajini, Požarevcu i okolini, Glasnik Etnografskog muzeja u Beogradu XXVI, Beograd 1953. 110
15a) J. Šobić, Opanci i opančarski zanat u Srbiji s osvrtom na muzejske zbirke, Glasnik Etnografskog muzeja u Beogradu XVIII, Beograd 1953, 21 i dalje
16) J. Arandjelović-Lazić, Narodne torbe po zbirci Etnografskog muzeja u Beogradu, Glasnik Etnografskog muzeja u Beogradu XXI, Beograd 1958, 99 i dalje
17) S. Zečević, zavetine u severoistočnoj Srbiji, Glasnik Etnografskog muzeja u Beogradu 36, Beograd 1973, 46.
18) S. Zečević, Samrtni ritual i neki oblici kulta mrtvih, Glasnik Etnografskog muzeja u Beogradu 30, Beograd 1967, 47-78
19) S. Mačaj, navedeni rad, str. 150-151.
20) N. Pantelić, Ženidbeni običaji u okolini Bora, Glasnik Etnografskog muzeja u Beogradu, 38, Beograd 1975, 132
21) S. Zečević, u Glasniku Etnografskog muzeja u Beogradu knj. 36, Beograd, 1973, 45-46
22) P. Kostić, više radova o običajima u monografijama predela severoistočne Srbije, u Glasniku Etnografskog muzeja u Beogradu
23) Videti: S. Zečević, Narodne igre istočne Srbije, Glasnik Etnografskog muzeja u Beogradu 41, Beograd 1977, str. 141 i dalje
24) O. Popović, Ispiranje zlata u potocima i rečicama sliva Timoka, Glasnik Etnografskog muzeja u Beogradu XVI, Beograd 1953, 195 i dalje
25) Videti radove N. Pantelića o svadbenim običajima i o domazetstvu u istočnoj Srbiji u Glasniku Etnografskog muzeja u Beogradu
26) T. Djordjević, iz Srbije kneza Miloša-stanovništvo, Beograd 1924, 112
27) M. Draškić, Poreklo stanovništva i etnički procesi u selima Negotinske opštine, Glasnik Etnografskog muzeja u Beogradu 31-32, Beograd 1969, 33-34
Dr PETAR VLAHOVIĆ
SOME ETHNIC DETERMINATIONS OF WALLACHS IN NORTH-EAST SERBIA
Summary
At time being one ethnic society called the Wallachs lives on the territory of the north-east Serbia. This population cannot be connected with the Wallachs from the Middle Ages. The population in the north-east Serbia has acquired its name after the migration from the Vlach Region, namely from the present Rumania. However, the Wallachs in the north-east Serbia are different from the Rumanians and Serbs. The differences are remarkable in lanquage, costumes, habits, songs, music and dances, as well as in other forms of living. The further and detailed investigations are of interest for the study the development of this very special ethnic society with the Serbian mind but archaic determinations in material, spiritual and social culture.