Поезиј популаре дин Тимок, Календарул ромâнеск - Нăдеждеа, 1944. (1)

[Volcae]

Поезиј популаре дин Тимок


Ду-че дор, ду-че пустâј,
Ла мâндра суб кăпăтâј.
Де-ј афла-о адормитă,
Спуне-ј кă мулт е доритă.
Кă јо сара кâнд мă кулк,
Ђе мулт дор кă мă усук,
Тоатă ноапћа мă гâнђеск,
Кă мулче мâндре дореск.
Ђимињеаца кâнд мă скол,
Кăпăтâју-ј плин ђе дор,
Ђе дор ши ђе греутаче,
Сâнчем, мâндро, 'н стрăјнăтаче,
Ши-дела најка ну ај карче.
Дар најка е бăјат таре
Н'аре фрикă ниш ђе каре,
Умблă пи деал ши пи вале,
Јубеашче кâч'о фатă маре.

          *         *
               *

Мăритај, мă мăритај,
Ши гăсиј о соакрă рăа.
Мă мâнă ла сăчерат
Фăрă рудă ђе бăрбат.
Сăчерај кâт сăчерај
Ла ун ђеђет мă тăјај.
Лăпăдај сăчера 'н грâу
Бăгај пумну дупă брâу
Ши плекај пр'ун друм ла вале,
Мă 'нтâлниј к'о рâндурајă, 'н кале.
Рâндураје, сора мја,
Сă ће дучи ла мујка мја,
Ту пре мујка с'о îнтреби
Че сă фак ку хајнили:
Сă ле вâнд, о сă ле-апринд,
Сă ле дао фок ши парă
Сă се вадă престе царă,
Сă вадă мујкицили
Кум 'нстрăјинă фетили.

          *         *
               *

          - 24 -


Верде, верде мăрăчине,
Сă ардă фрунза дин тине
Кум арде инима 'н мине.
Кăчи ла умбра та лăсај,
Пушкулица, мј-о лăсај
Плинă, îнкăркатă,
Н'ам покнит-о ничодатă.
Лăсај пушка  'н мăрăчини,
Предај цара ла пăгâни,
Ши глоанцâли 'н боловани,
Предај цара ла душмањи.
Ши акума îми паре рăу,
Кă ну трăјеск кум вреау еу.

          *         *
               *

Ардă-те фокул де луптă,
Ту-ми лăсаш инима руптă,
Дупă фиу, дупă бăрбат,
Сингурикă м'ау лăсат.
Ардă-л фоку де рăзбој,
К'ам пјердут ши кај ши бој
Ши трăјеск тот ку невој.
Пјердуј кал де кăлăрије
Ши арма де витежије;
Зăу îми паре рăу ши мије.

          *         *
               *

Трандафир ку креанга 'н апă,
Спуне-ј кукулуј сă такă,
Сă ну кâнте-аша милос,
Кă ни најку мâниос.
Мâниос шâ сфиросâт,
Кă преа рăу с'а поносâт.
А луват фатă де богат,
Ку триј турме де-але ој
Шâ ку ун делеп де бој.

Аја фатă ну-је де ној,
Сă јау о фата сăракă,
Окишории јеј сă-м плакă.

          *         *
               *

          - 25 -


Че фачи, мâндрă, че лукрез,
Ђе пе-афарă ну че вез,
Пâнă сâнт грâнили верз ?
Шî-о фи фâну ђе косîт
Шî мâнрдили ђе јибит,
Шî грâу ђе сăчират
Шî мâндра ђе сăрутат.

          *         *
               *

Луна, стăљиљи сă варсă,
Мâндра пе-афарă ошчазă.
Ошчазă, мандрă, ошчазă,
Шî пе-афарă, шî пин касă,
Ши пăнтру миње, ши пăнтру чиње,
Кă-ам трăјит амâндој биње.

          *         *
               *

— М'аш руга, мујкă, де тине,
Сă îми фачи ун маре бине,
Сă ну мă дај дупă урîт,
Кă мă баг вије 'н пăмâнт.
Бадеа-ал меу е фрумошел
Мă дук, мумă, дупă ел,
Кă е 'налт ши супцîрел,
Паркă е трас прин инел.
— Ао, фатă, фатa меа,
Мâнку-ци мујка гура та,
Ал фрумос фрâнђе осу,
Да урîту дă ку бâту.

          *         *
               *

Кукуле ку пене верзи,
Кâнтă дајкии пе ливез.
Кукуле ку пана креацă,
Винă ла дајка îн брацă.
Кукуле ку пана сурă,
Мâнка-ци-аш лимба дин гурă.

          *         *
               *

— Фрунзă верде де бужор,
Мă дук, мâндрă, сă мă 'нсор.
— Ду-те, баде, букурос,
Кă ну штиј че е фрумос.
Кă ши еу м'ој мăрита

          - 26 -


Дела деал де каса та,
Ши ци-ој рупе инима.

          *         *
               *

Кâнд ој зиче треј мăслине,
Че аре лумеа ку мине ?
Кă унде мâнк ши трăјеск бине,
Ку мâндриље п'îнгă мине,
Ле јубеск ши ну мă спуне.
Мă јубеск ку мâндра 'налтă
Кă-ми дă гура песте поартă,
Дар е бунă ши а микă,
Кă се сује пе опинкă
Ши-ми дă гурица де фрикă.

          *         *
               *

Сăрака инима меа
Чере дофториј сă беа,
Кă с'а мăритат мâндра.
Рабдă инимă ши тачи
Кă пăмâнтул а че-л калчи,
Кă н'ај че сă те мај фачи.

          *         *
               *

Рăбдаци оки ши лăкрăмаци,
Кă вој сâнтеци виноваци;
Че-ац вăзут н'ац мăј лăсат,
Че-ац јубит н'ац мăј ујтат.

          *         *
               *

— Сара бунă, фа мујере,
Мă дук ла мâндрили меле.
— Ба, омуле, ну те дуче
Кă те скалд îн лапте дулче.
— Сă мă скалзи îн че вој вреа,
Еу мă дук ла мâндра меа,
Кă-ам трăјит де мик ку еа.

          *         *
               *

Фрунзă верде боб нăут,
Лунг е друмул ши бăтут.
Ну-ј бăтут де кар ку бој,

          - 27 -


Ничи де турмеле ку ој,
Чи де окишории меј.

Хајде, пуј де туртуреа,
Де-ми аратă кăрареа
Сă мă дук îн цара меа.
Цара меа е мумă дулче
Ши дин еа ну м'аш мăј дуче.

          *         *
               *

Фрунзă верђе ђе бужор,
Тоц душмањи-ар вреа сă мор
Сă ле уђаскă мâндра лор.
Еу ка бăјат ну мăј мор,
Да ниш ал меу пујишор
Ну е мулт îн мâњље лор.
Кă ђи душмани ну мăреск,
Кă мâндра тот о јубеск,
Ши ђе-ал меу пуј ну мă лас
Пâн' ну-л дук ла мине-акас.
         Ши о фак невастă,
         Сă се ујче пи фиреастрă.
Сус, тот сус, пе чееа коастă,
Унђе-а фост драгостеа ноастрă.

          *         *
               *

Ду-те, мâндрă, ши м'аштеаптă,
Сус, îн сус, пе јарбă верде,
Унде лумеа ну не веде.

Аштепта, мâндра-аштепта,
Ун вâнт рече кă бăтеа,
Инимјоара-ј îнгеца.
Дар мâндруца се руга:
— Ја стај, вâнте, ну бăтеа,
Кă-ми îнгецаш инима,
Ши ми-о 'нгецаш, вези, де тот,
Да инима арде 'н фок.
М'аш руга, вâнте, де тине,
Дакă-ај вреа сă-ми фачи ун бине:
Тоатă ноаптеа-ај фост пин сат,
Мулте лемне-ај легăнат
Мултă луме-ај дештептат,
Најка де оки ци-о фи дат.

          - 28 -


Да вези вâнту кă-ј ворбеа:
— Дао, мâндрă, мâндра меа,
Тоатă ноаптеа-ам фост пин сат,
Мулте лемне-ам легăнат,
Мултă луме-ам дештептат,
Најка де оки ну ми-а дат.
Да-ам аузит кă-а плекат,
Ну асарă, алалтă-сарă,
А плекат ку трену'н Царă
Ши вине ла примăварă,
Ку мирос де тăмâјоарă.

— Сă штиу бине кă-а плекат,
Сă кобор десарă 'н сат,
Карте микă еу сă-ј фак:
Мâндре ворбе сă-ј китеск
Ку лакриме с'о стропеск,
Сă штије кă ми-л дореск.
Вези, ту луј сă îј тримеци
Кручулица дела пјепт,
Инелу дин дешту-ал дрепт,
Сă штије кă ми-л аштепт.

Најка-ал еј кă-ј триметеа,
Ку ворбе îј рăспундеа:
— Ја тачи, мâндрă, мâндра меа,
Кă-ам лăсат ку журăмâнт
Вези кâнд не-ор бăга 'н пăмâнт,
Сă не îнгроапе пе ној
Де-а 'мпреунă пе-амâндој.
Ла мăнăстиреа бăтрâнă
Помул ностру сă ни-л пунă,
Ла тине ун трандафир,
Ла мине ун русмарин
Трандафирул с'о бронти,
Русмаринул л-о купринде
Ши кар(е) те-о тăмâја пе тине,
Лас' сă треакă ши-песте мине,  —
Кă н'ам пе нимени îн луме,
Декâт, бăлуцă, пе тине.

          *         *
               *

          - 29 -


— Мăрије, гурă де кук,
Мă доаре гура 'нтребâнд:
А трекут мâндра ла тâрг ?
Сă мâн калу с'о ажунг.

Да Мăрија кă-ј спунеа:
— Мâнă калу ши-л омоарă,
Кă мâндра-а трекут де-асарă.

Ши ел калу кă-л мâна,
Ибовника-ши ажунђа,
Шедеа жос ши ходинеа,
Доуă ворбе кă-ј ворбеа:
» Еу-ми јубеск ибовника,
» Куку кâнтă-асупра меа ! «

Да мâндруца блăстăма:
— Ја тачи, куче, ну кâнта,
Уска-ци-се-ар лимба,
Кă зăу-ми стрикаш драгостеа.

Да бăјату кă-ј ворбеа:
— Ја тачи, мâндрă, мâндра меа,
Ну блăстăма куку-аша,
Куку есте-о пăсăреа,
Ел ну штије драгостеа.
Ел се фракă тот де лемне
Де се скутурă де пене,
Ши беа апă динтр'ун лак,
Де кâнтă мâндреј ку драг.
Ши-еу сă штиу кâнта ка куку
Ну м'аш мај дуче ла лукру,
Аш кâнта сара, пе стеље
Ла невесте тинереле
Ку бăрбации души îн луме,
Ле-аш јуби ши ну м'ар спуне.
Ши аш кâнта ши пе луна
Ла мâндра каре-ј мај бунă.

          *         *
               *

          - 30 -


Календарул ромâнеск, Нăдеждеа, Editura Tipografiei Nădejdea, Vârşeţ, 1944, p. 24-30.

[Volcae]

Кâнтек хајдуческ


Кâнтă, куче, нумај мије,
Тâнăр скăпај дин робије
Ши-о сă плек ла хајдучије.
Ну мă дук кă н'ам параље,
Чи де мулте ворбе греаље,
Ну мă дук, еу, кă н'ам бањ,
Чи де ворбе де душмањ.
Кă душманул с'а журат
Кă ну мă ласă ла-а меа касă,
Чи мă мâнă 'н туфа деасă.
Ши тот ам зис: » Мујкă, мă дук,
Прин кодру сă фиу хајдук ! «
Дарă ту ну м'ај крезут,
Дар акума вин' сă вези,
Кă мулт н'ај сă мă мај вези
Мултă време, дар ши лунгă,
Дорул, мујкă, сă те-ажунгă,
Сă те-ажунгă ун дор де мине,
Кă плек, мујкă, дела тине.
Паре-ми рăу де сатул меу,
Јарă пе душманул меу
Батă-л сфâнту Думнезеу.
Кă мă дук, ши-ам сă мă'нторк
Сă-ј дау душманулуј фок,
Де треј пăрци ку лемне верзи
Ши де-а патра ку ускате
Сă ле-априндă пе-алелалте;
Сă мă дау мај дин департе,
Сă вăд душманул пâнă арде.

          - 31 -


Стојан — Буљибаша
         Кâнтек бăтрâнеск


Агушица луј Топалă
Îми порнисе тот прин царă,
Ку дој хаци ла о кошарă,
Ши дин грај аша грăја:
― » Дрăгић, Дрăгић, слуга меа,
Дă-ку хации îнтр'о парте
Кăћ îми вине-аку о карте
Дела 'нăлцатул îмпăрат,
Дин мижлок де Цариград «.
Ун Турк таре мај куреа
Ши тилига ши-о опреа,
Луј Топалă карте-ј да;
Îмпăратул îл нумеа
Де бег маре 'н Сладова,
Агă маре 'н Кладова.
Ши Топалă а плекат
Дирепт пâн' ла Цариград,
Ку чинчизечи де Арнăуци,
Кă ачештја сâнт мај јуци.
Ла 'мпăратул се дучеа,
Мулцăм маре де а-ј да.
Îндăрăт(у) кâнд венеа,
Пела под ла Кладова,
Бате-ми, Доамне, тамбура,
Кâт îми сеакă инима,
Тоате бојереселе
Îми пăрăсеау каселе,
Îнкидеау дугениле,
Îши аскундеау авериле.
Агушица луј Топалă
Се мира че афлă 'н царă
Ши-ши дăдеа кувинтеле:
― » Че пăрăсици каселе,
Че 'нкидеци дугениле
Ши вă-аскудеци авериле ?
Н'ам венит пе ребелије,
Чи тримес де 'мпăрăције,
Ка ши бег îн Сладова,
Ка ши агă îн Кладова. «
Ши пе тоци îј рентурна
Ши ел îн Кладова интра.
Îн четате кâнд ера,
Севај! фоарте се мăнја,
Кă îн скаун ел îми афла
Пе Стојан - Буљибаша,
Каре-ј ноаптеа харанбаша.
Сăбиоара о скотеа,
Мâна стâнгă ј-о тăја,
Ку чубуку-алăтуреа.
Дар Стојан аша-ј стрига:
― » Вурај, вурај, че-ј аста,
Кă-ми, тăјаш ту мије мâна ?«
Ши Стојан атунчи фуђеа
Ла оберкињез дин Крајина.
Н'аву ага че лукра,
Карте маре ел скрија
Ла оберкињез дин Крајина
Пентру Стојан-Буљибаша,
Каре-ј ноаптеа харамбаша.
Ши оберкињезул че фăчеа ?
Луј Стојан хајдучи îј да,
Ши Стојан îми ши венеа
Ши пе тоци îј сăрăча:
Дескидеа дугениле
Ши рăпеа авериле !

          - 32 -


Календарул ромâнеск, Нăдеждеа, Editura Tipografiei Nădejdea, Vârşeţ, 1944, p. 31-32.