О начину записивања влашких дијалеката * cum să scriĭem în graĭu nuostru

[Paun]

Građa koja je objavljena u dva rada čije linkove ovde navodim, omogućila je našoj naučnoj javnosti da se prvi put sretne sa kompletnom i kompleksnom etnografskom građom o slavi (»praznjiku«) kod Vlaha istočne Srbije, o kojoj se do data veoma malo znalo, ali to nije smetalo većini naučnika da lakonski zaključe kako su vlaški »praznjik« i srpska »slava« jedno te isto, a pošto niko drugi na svetu nema običaj poput srpske »slave« - smatraju oni - iz toga nužno sledi prost zaključak da su Vlasi Srbi! Ovo gledište ozbiljno je uzdrmano a) otkrićem da običaj poput srpske slave poznaju i drugi balkanski narodi, i b) građom koja je objavljena u dva dole navedena rada, i koja pokazuje da je »praznjik« kod Vlaha u osnovi različit običaj: da ima naglašenu agrarno-magijsku funkciju i izrazit htonski karakter jer je čvrsto vezan za zemlju, za razliku od srpske »slave«, tipično rodovskog obreda koji prati porodicu i obeležje je srodstva. Naravno, ova dva različita stabla rastu u susedstvu, pa su (pod uticajem crkve) spletena od sredine ka vrhu na mnogim mestima; ta formalna sličnost najčešće navodi na pogrešan utisak da je reč o istom običaju koji su Vlasi preuzeli od Srba. Za laike dovoljno, ali za stručnjake ne bi trebalo da bude. 
 
http://www.paundurlic.com/radovi/slava_u_porecu.htm
http://www.paundurlic.com/radovi/slava_u_mlavi.htm

Rad "Slava ("praznjik") kod Vlaha Porečke reke", saopšten na međunarodnom naučnom skupu u Svrljigu 1998. godine, priložen je ovde i u PDF verziji. U okviru istog projekta, kojim je rukovodio etnolog P. Durlić, vršena su istraživanja i u Mlavi a rad je napisao njegov saradnik Dragan Demić, tada student prava, sada sudija u Petrovcu na Mlavi.

Što se tiče ortografije izvornih, vlaških dijalekata, u oba rada su priređeni u srpskoj redakciji, i to u prvom radu ćiriiličnim a u drugom latiničnim pismom.

[donjovanoti]

Nisam forumaš i baš se ne snalazim(nemam iskustva),no jedna mala priča dočaraće puno toga.Kao mali išao sam sa ocem i majkom iz Bora peške u Bučje(cca.20 km.- 60-tih godina) Stalno sam starome govorio "Ma daj nauči me Vlaški".Odgovor je uvek bio ma to ti u životu ne treba, no ja zato danas patim.Prošle godine sa suprugom sam(kao i svake godine ) bio u Bučju i Boru gde imam familiju,supruga koja je inače sa Hvara poželela je da nauči Vlaški, ali od koga kada.Podržavam vašu odluku i pružiću vam podršku u svim merama pa i leksikografskim.Pozdrav svim Vlasima.Na žalost ne znam na Vlaškom.Jovica.

[bobola]

Duže vreme čitam ovaj forum iako sam se tek sad registrovao. Pošto je moj otac posle 2 sv.rata otišao iz Negotina nije smatrao da deca trebaju da znaju vlaški. Dolazili smo kao deca i normalno, u kontaktu sa rodbinom znali smo nešto vlaškog. I sada kad dođem na par dana, ne znam da beknem, iako dosta razumem.
Želim da uspete u nameri da se vlaški piše, tj da ima rečnik i gramatiku, da jezik zadrži svoje posebnosti.

Pošto ne poznajem vlaški i vlašku kulturu iz mojih "turističkih" poseta, i dalje ću vas sa uživanjem čitati, ali ne i pisati.

Pozdrav svima

[dPasujoni]

Želim da uspete u nameri da se vlaški piše, tj da ima rečnik i gramatiku, da jezik zadrži svoje posebnosti.

Na žalost nije problem u pisanju na Vlaškom jeziku, ali se zapelo kod dobre (političke) volje da se izvrši standardizacija i da se od postojećih varijanti pisma  izabere ona koja je najprimerenija Vlaškom jeziku. Sledeći korak bi trebao biti rad na gramatici i jednom standardizovanom rečniku, jer koliko mi je poznato i danas postoje pojedinačna izdanja rečnika vlaškog jezika.

Cilj i svrha rada na uvođenju vlaškog pisma i gramatike nije udaljavanje od rumunskih korena, već baš kao što ste rekli očuvanje posebnosti koje odlikuju Vlahe i Vlašku kulturu.

Problem je u "Vlaškom" nacionalnom savetu koji već postojeću negaciju Vlaha od strane Srba upotpunjuje zamenom vlaškog jezika - rumunskim!!! :o

Nepoznavanje Vlaškog jezika neka ti ne bude prepreka da sebe i dalje doživljavaš pripadnikom Vlaške kulture, jer hvala Bogu, nijedan pojedinac ili grupa nema tapiju na VLašku kulturu pa ona i dalje ostaje naše zajedničko dobro.

dPasujoni

[bobola]

Cilj i svrha rada na uvođenju vlaškog pisma i gramatike nije udaljavanje od rumunskih korena, već baš kao što ste rekli očuvanje posebnosti koje odlikuju Vlahe i Vlašku kulturu.

Problem je u "Vlaškom" nacionalnom savetu koji već postojeću negaciju Vlaha od strane Srba upotpunjuje zamenom vlaškog jezika - rumunskim!!! :o

Ja prosuđujem po svom vlastitom iskustvu. U mojim "turističkim" dolascima pitao sam familiju kako da naučim vlaški predlagali su mi da učim rumunjski. Možda bi ga bio i učio da je bilo prilike.

Iako sam hiljadu kilometara udaljen, kad-tad naučiti ću ga. Ima vremena, mislim živiti bar 100 godina ;)

[raleg]

Gospodine paune,
pratim ovaj forum od njegovog nastanka, Prvi put se oglašavam, iako sam kazao sebi, nakon svih razočarenja u prethodnih petnajest i više godina da će svejedno, stvari če se same postave na svom mestu, da je samo potrebno vreme, jer je ono najbolji sudija i da će na kraju glupost da ustukne pred pameću. Učen sam da je to zakon neminovnosti. Jer njegovom pojavom kao jedan od onih 40-tak hiljada, očekivao sam da će argumentacija o etničkoj posebnosti i brizi za očuvanjem njenih specifičnosti da dominiraju i naprave dovoljnu kritičnu masu, makar medju elitom, i da stvari danas budu jasne svakom njenom pripadniku. No ipak izgleda zbunjivanje se nastavja punom parom. Žao mi je što moram da primetim, da osim nekoliko iskrenih znalaca i poštovalaca naše ne tako vesele, uz to i komplikovane stvarnosti, i njihovog ogromnog truda da to pojasne, ne bi li se stvorilo mnjenje u narodu i dalje(Vas tu vidim  na jako važnom mestu), ostali vrve od politikanstava i priklanjanja ideološkoj matrici uvezenoj izvana. Koliko je danas ta opcija prihvatana tamo gde žive Vlasi u Istočnoj Srbiji, u onih 154 sela i u oko 40 mesta gde su izmešani sa srpskim življem, najbolje o tome svedoči njen današnji rejting. Da li se još neko seća DPR i njenog nedoučenog lidera Kračunovića. Čovek je inače dobričina, ni kriv ni dužan a možda čak ni svestan, da nakon 150 godina odvojenosti, i nekoliko generacija prosvećenih u srpskom jezičkom i kulturnom obrascu, uvesti Vlahe u rumunsku duhovnu orbitu je jalov posao. Naročito i zato jer su tamošnje ne male jezičke reforme učinile da je svakom našem čoveku susret sa savremenim Rumunskim govorom doživljavan kao susret sa svakom drugom stranštinom. Razume se postoji i jedan mali boj naših ljudi za koje nema problema, koji i govore i pišu i koji dobro mogu da osete duhovnost rumunskog naroda. Svakao im na tome treba čestitati. Problem je u tome što zaista oni sebe vide kao Rumune, tako se i deklarišu, pa se zato  ne može kazati da se njih uopšte dotiče Vlaško pitanje. Dakle ta kontaminacija je propala. E sad, zašto odnos Vlaškog  Nacionalng Savaveta prema problemima vlaške kulturne autonomije, što je inače jedina svrha njegovog postojanja, takav, negatorski prema mogućim institucionalnim  putevima za očuvanje te posebnosti( iz citata dPasujonija)? Odgovor je jednostavan, - zato jer je to isti onaj Kračunovićev duh u novom ruhu,osvežen mladim softiciranim snagama vešto upakovan u oblandu na kojoj je napisano Vlasi. Ovo im je potrebno za legitimisanje pred domaćom Vlaškom publikom. Za pojedine situacije koriste varijantu Vlasi-Rumuni, a za svoje interne i prekogranične potrebe samo Rumuni. Svuda u svetu se za ovakve situacije koje su sada snašle nas Vlahe su date tačno odredjene definicije.

[raleg]

izvinjavm se svima zbog svog prethodnog posta, posebno g Paunu zbog malog slova u obraćanju njemu lično kao administratoru, kao i zbog mnogo drugih grešaka koje sam uočio tek kada sam tekst zakačio na forum.Tako to kod nas Vlaha biva, "prvo pa muško". Brzo se zardja, a nažalost potrebno je prilično da se uspostavi nekakav poželjan i prihvatljiv nivo komunikacije. Kod ovaca je ipak jednostavnije. Možda nam zato sve i ide ovako kako ide. U svakom slučaju smisla svega rečenog o (ne)zastupanju Vlaha od strane njihovog nacionalnog saveta se ne odričem. I pride, zadržavam pravo na iznošenje daljeg stava o tome

[dPasujoni]

izvinjavm se svima zbog svog prethodnog posta, posebno g Paunu zbog malog slova u obraćanju njemu lično kao administratoru, kao i zbog mnogo drugih grešaka koje sam uočio tek kada sam tekst zakačio na forum.Tako to kod nas Vlaha biva,

Gospodine Raleg,
mislim  da su to isuviše trivijalne greške, a da se drugi i zbog mnogo većih grešaka ne izvinjavaju, već često i ljute kad se na njih ukaže. Dobro si primetio:"Tako to kod nas Vlaha biva!"

Bitna je suština!

da nakon 150 godina odvojenosti, i nekoliko generacija prosvećenih u srpskom jezičkom i kulturnom obrascu, uvesti Vlahe u rumunsku duhovnu orbitu je jalov posao.

Verovatno misliš na 150 godina od osnivanja moderne Rumunije, ali su recimo Vlasi Ungurjani ("Ugarski Vlasi") sigurno bar 300 godina odvojeni od Rumuna, da ne spominjemo prisustvo srednjevekovnih Vlaha, (koje slučajnosti, u selima koja su i danas Vlaška) i to pre 550 godina!!!

Dodao bih, da se ne radi samo srpskom kulturnom obrascu, da ne zaboravimo tri ili četiri generacije onih koji su odgajani po Evropskom kulturnom obrascu (od Austrije do Švedske).

Odgovor je jednostavan, - zato jer je to isti onaj Kračunovićev duh u novom ruhu,osvežen mladim softiciranim snagama vešto upakovan u oblandu na kojoj je napisano Vlasi. Ovo im je potrebno za legitimisanje pred domaćom Vlaškom publikom. Za pojedine situacije koriste varijantu Vlasi-Rumuni, a za svoje interne i prekogranične potrebe samo Rumuni. Svuda u svetu se za ovakve situacije koje su sada snašle nas Vlahe su date tačno odredjene definicije.

Hvala Bogu, da ovu činjenicu uviđa sve više Vlaha, a svaka laž i prevara iako nanosi štetu ne može biti trajnog uticaja.


S poštovanjem

dPasujoni

[dPasujoni]

Dok sam pisao prethodni odgovor zapala mi je za oko jedna sitnica.
Kako se Rumunizacija Vlaškog puzeći dovukla na ovaj Forum. Neznam da li je to namerno ili slučajnono, ali sve više reči kojih nema u Vlaškom se poturaju kao Vlaške.

Da li ste zapazili reč "graĭu" - dijalekt.

Ne vidim zašto ne bi ovo rekli "cum să scrijem în dijalektu nuostru"?

Postoji jedan značajan fond reči u vlaškom, a o frazama i da ne govorimo, koji postoje i u Vlaškom i u Rumunskom, sa velikom razlikom u značenju. Zbog čega sam protiv nametnutog, institucionalizovanog uvođenja Rumunskog jezika.

dPasujoni

[Paun]

   
         Da li ste zapazili reč "graĭu" - dijalekt.
   

Greşîş, şî aĭa koźa ţapîn!
Vuorba "graĭ" ĭe luvată đin ľimba nuastră, saćeńeaskă!

Kănd ći daĭ în taĭnă ku lumĭa nuastră, înţaľiasă, kaŕe a vadzut măĭ mulće saće đi kît aăla în kaŕe s-a naskut, şî kaŕe a bagat sama kî ĭastă măĭ mulće fuarmĭe đi Rumîń în Sîrbiĭe, iĭ dzîk aşa:

- Tuoţ sînćem Rumîń, şî vorbim rumîńaşće, numa nu vorbim tuoţ într-un graĭ!

PS. Śarkă, kînd vi-ntîńi vr-un muoş batrîn, kaŕe a fuost drumaş, şî kaŕe ĭe tŕekut, kum s-a dzîśe, s-ăl întrăbĭ đ-aşa lukru, şî o sî vĭedz śe sî-ţ spună!

         Ne vidim zašto ne bi ovo rekli "cum să scrijem în dijalektu nuostru"?

Fuź đi draku, şî daĭ đi prokľetu!  ;D
Nu ţî pi vuoĭe vuorba batrînă, şî kunoskută-n lumĭe, da-ţ plaśe vuorba strină, şî vŕeĭ s-o-nţăpi, s-o pisădz unđe nu vińe?!
Kîtă lumĭe anuastră ć-ar înţaľeźa, kînd aĭ tuna în vr-un sat, ş-aĭ dzîśa:

- Aĭde, fraţîĭe, ku mińe, kî ĭo am veńit sî v-ajut să pastrăm dijalektu nuostru?

Şî la urmă, măĭ una:
Graĭu nu s-a pazîaşće, ńiś nu sa pastŕadză ku skrisu, numa ku vorbitu!
Puoţ săl skriĭ kum vŕeĭ, şî kît vŕeĭ, dakă nu s-a vorbĭaşće-n kasă, la lukru, pi drumo-l mare, pi poĭeń dupa viće, la ibomńiśiĭe - đi źaba pĭerđem vŕamĭa l-aşa taĭnă!

Ş-aĭa, dakă n-ol vorbim BAŞ AŞA kum la vorbit parinţî nuoştri, đin satu nostru - măĭ bun sî ńi astupăm şî sî taśem!

Io nu strîk vuoĭa la aăĭa kaŕe, đintr-o dată, ľi veńi ruşîńe đi graĭu lor, şî s-a pusîră pi ľmba română literă ca limba maternă
- şî nu măĭ vorbĭesk numa cuvântesc,
şî nu măĭ trîmĭet porînśe unu la altu numa mesaje,
număi sa puzdravĭesk, nu măĭ dau înpaśe - numa s-a salutesc,
nu măĭ dzîk ramîń ku śasol bun la sînataće, numa s-a larevedersc!
Nu, ĭo vuoĭa nu ľi strîk!
Şî nu iĭ apîr ńiś s-o baźe-n şkuală, şî sî dukă daskîľ đi unđe god v-a vŕa s-învĭaţă kopiĭi nuoştri să cuvântească limbă literă!
Nu, ĭo aĭa vuoĭe nu ľi strîk!

Ama vŕeu ńiś iĭ miĭe să nu strîśe vuoĭa sî vorbĭesk ľimba rumîńaskă, în graĭ kare l-am pumeńit đi la muma şî đi la tata ...
Kî dakă aĭ nuoştri parinţ a putut s-ăl pazîaskă suće şî suće đi ań
- şî đi Turś,
şî đi Bugaŕ,
şî đi Sîrbĭ,
şî đi Români,
şî đi Unguŕ,
şî đi Ńamţ,
şî đi Ruş
şî đi draku v-a măĭ şći đi kare!
- puot şî ĭo săl măĭ pazăsk, ku drag, ań-eşća śe m-ĭa măĭ ramas...
Ama akuma, mi sampaŕe - đi Rumîńi nuoştri!

Sî gaćesk asta skripsuaŕe ku o întrabaśuńe, skrisă la  Sîrbĭ:

- Ko ti iskopa oko?
- Brat!
- A, zato je tako duboko!


Đ-aĭa ĭo, saraku đi mińe, am raşît sî nu ma măĭ înfraţîşăsk ku ńima!
     

[dPasujoni]

Greşîş, şî aĭa koźa ţapîn!
Vuorba "graĭ" ĭe luvată đin ľimba nuastră, saćeńeaskă!

Dîkă am grešît sem fije prostît!
Šćiu kă jeastă aja vorbă šî la nuoj, ma nam audzîto în aša fjeal.

Fuź đi draku, şî daĭ đi prokľetu! 
Nu ţî pi vuoĭe vuorba batrînă, şî kunoskută-n lumĭe, da-ţ plaśe vuorba strină, şî vŕeĭ s-o-nţăpi, s-o pisădz unđe nu vińe?!
Kîtă lumĭe anuastră ć-ar înţaľeźa, kînd aĭ tuna în vr-un sat, ş-aĭ dzîśa:

- Aĭde, fraţîĭe, ku mińe, kî ĭo am veńit sî v-ajut să pastrăm dijalektu nuostru?

Şî la urmă, măĭ una:
Graĭu nu s-a pazîaşće, ńiś nu sa pastŕadză ku skrisu, numa ku vorbitu!
Puoţ săl skriĭ kum vŕeĭ, şî kît vŕeĭ, dakă nu s-a vorbĭaşće-n kasă, la lukru, pi drumo-l mare, pi poĭeń dupa viće, la ibomńiśiĭe - đi źaba pĭerđem vŕamĭa l-aşa taĭnă!

Ş-aĭa, dakă n-ol vorbim BAŞ AŞA kum la vorbit parinţî nuoştri, đin satu nostru - măĭ bun sî ńi astupăm şî sî taśem!

Ńiś o ľimbă nare vorbe dî toaće!
Nuje rušîńe în luoku lu vorba śe nuje la nuoj, să luvăm kare ńi să înpare bună.
Bun aj vadzut, avjem o  ľimbă, da măj mulće grajuŕ (dijalektuŕ)
La Timośeańi,
la Poreśeańi,
la Braničevcî...

O "grešîš" šî tu domnu Pauńe, să pastŕadză vuorba šî ku skrisu, dîkâ skripsoaŕa vrunu śećeašće.

Da dîkâ nuoj taśem kare sî vorbaskâ!

Śe am vrut să spun?

Tot aj spus aiś!

Io nu strîk vuoĭa la aăĭa kaŕe, đintr-o dată, ľi veńi ruşîńe đi graĭu lor, şî s-a pusîră pi ľmba română literă ca limba maternă
- şî nu măĭ vorbĭesk numa cuvântesc,
şî nu măĭ trîmĭet porînśe unu la altu numa mesaje,
număi sa puzdravĭesk, nu măĭ dau înpaśe - numa s-a salutesc,
nu măĭ dzîk ramîń ku śasol bun la sînataće, numa s-a larevedersc!

Nu, ĭo vuoĭa nu ľi strîk!

Şî nu iĭ apîr ńiś s-o baźe-n şkuală, şî sî dukă daskîľ đi unđe god v-a vŕa s-învĭaţă kopiĭi nuoştri să cuvântească limbă literă!

Nu, ĭo aĭa vuoĭe nu ľi strîk!

Ama vŕeu ńiś iĭ miĭe să nu strîśe vuoĭa sî vorbĭesk ľimba rumîńaskă, în graĭ kare l-am pumeńit đi la muma şî đi la tata ...
Kî dakă aĭ nuoştri parinţ a putut s-ăl pazîaskă suće şî suće đi ań
- şî đi Turś,
şî đi Bugaŕ,
şî đi Sîrbĭ,
şî đi Români,
şî đi Unguŕ,
şî đi Ńamţ,
şî đi Ruş
şî đi draku v-a măĭ şći đi kare!
- puot şî ĭo săl măĭ pazăsk, ku drag, ań-eşća śe m-ĭa măĭ ramas...
Ama akuma, mi sampaŕe - đi Rumîńi nuoştri!

Sî gaćesk asta skripsuaŕe ku o întrabaśuńe, skrisă la  Sîrbĭ:

- Ko ti iskopa oko?
- Brat!
- A, zato je tako duboko!

Đ-aĭa ĭo, saraku đi mińe, am raşît sî nu ma măĭ înfraţîşăsk ku ńima!     

Alaj săc fije la vuorbă!
Vŕeamja o să arîaće śe mare vuorbj aiś is skrisă!


dPasujoni

[Paun]

         Dîkă am grešît sem fije prostît!

S-îţ fiĭe prostît, şî đi la mińe, şi đi la florumaşî noştri!  ;D

         Ńiś o ľimbă nare vorbe dî toaće!
         Nuje rušîńe în luoku lu vorba śe nuje la nuoj, să luvăm kare ńi să înpare bună.

Aşa ĭe, numa nu sa-ĭa fiĭekare vuorbă, numa aĭa kaŕe uşuor vińe la lok, da dakă nu vińe, lumĭa o do śopľaşće, o măĭ pĭegluĭe, o măĭ naćiadză ku ĭega ľimbi ... Şî sî n-a fi avut aĭnuoştri vuorbă đi »dijalekat«, ĭar pi aşa vuorbă urîta n-ar fi luvato ńiś kînd. Măĭ întîń, aĭa ĭe vuorbă facută đi skriitoŕ, đi pisaŕ-aĭ maŕ kaŕe şăd đi źaba şî lukră la kărţ, da saćańi nuoştri – ka tuoţ saćańi pi pomînt – n-avut lukru ku kărţiľi! Alta, aĭ nuoştri adaveŕe N-AVIT vuorbă kare însamnă »dijalektuŕ«, numa a luvat o vorbă uşuară đi la veśińi lor – Bugari, kă vorbă »graĭ« ĭe poľikra bugaŕaskă! A? Ći gasîĭ akuma?

       O "grešîš" šî tu domnu Pauńe, să pastŕadză vuorba šî ku skrisu, dîkâ skripsoaŕa vrunu śećeašće.

Nu, nu, nu, şî-nko-dată – nu!
Aşa "pazîtură" ĭe atîta đi gŕa, đi măĭ ľesńe ar tŕeśa buou pin uŕekiľi akuluĭ, đi kît graĭu sî măĭ traĭaskă, învaţat đin kărţ!
Aĭa ĭe suđina numa lu ľimba literă, nu ş-alu graĭ!

Iş uom învaţat şi înţaľes, ghinđaće sîngur: graĭu traĭaşće în balta satuluĭ, unđe kărţiľi nu sa-npuĭe! Dakă ăl ĭaĭ ku ľingura, ş-ăl tuorń în kărţ – kum ăl întorś înapoĭ, la saćeń, k-akolo, spusărăm, unđe krĭaşće graĭu – kărţ nu sînt?
Nuoĭ ăl puńem în kărţ, şi trîabe sî fiĭe akolo, ama aĭa vińe ka kînd puń pi paŕaće sľiku lu uomol muort: samînă la ĭel, ama a muţît đi veśiĭe!

         Da dîkâ nuoj taśem kare sî vorbaskâ!

Ńima. Pănă vaku şî aminu!
Đ-aĭa ĭo am đeşkis Florumu!
Ku uşa pănă-n paŕaće!  ;D

PS. Fîn-ka tu vŕeĭ s-în vĭeţ graĭu đi-n skrisuaŕe, aĭde s-învaţăm s-ăl skriĭem kum ăl vorbim. Vuorbiľi tĭaľe đisupra, trîabe să fiĭe skrisă aşa:

         Da dîkă nuoj taśem kare sî vorbaskă!

Đi śe? î şî â sînt duauă sluovĭe pintr-un glas: "i" inkis, da la urma lu vuorbľi tĭaľe: "dîkă" şî "vorbaskă", nuĭe "i" inkis, numa "a" inkis, da aăla glas ăl însamnăm ku "ă".
"Î/Â" ĭe învîrdzîtura-n ľimba literă, pućem s-o-învîrdzîm şî-n skrisu graĭesk, dakă n-avĭem alt lukru!

[dPasujoni]

Da dîkă nuoj taśem kare sî vorbaskă!

Aša je!

Nam bagat dî sama, kînd îj daj ku jutu dîn fuga să sminćeašće!

Da dî skripsoaŕe, ku Internetu šî ku SMS-u vuorba sa mutat dîn balta satuluj.
Akuma je prîstă tuot pomîntu. Dî aja trîabje se skrijem vuorba nuostră.

dPasujoni

[Paun]

         Da dî skripsoaŕe, ku Internetu šî ku SMS-u vuorba sa mutat dîn balta satuluj.
         Akuma je prîstă tuot pomîntu. Dî aja trîabje se skrijem vuorba nuostră.

         Înapoĭ đi vr-o tri-patru ań am fuost în Lazńiţa la teren, şî vr-o dzî-ntrĭagă n-am izbit đin kasa lu Mila Pľeşî. Baba Mila n-a fuost la şkuală ńiś un śas, nu şćiĭe đin ľimba sîrbĭaskă ńiś o vuorbă. Ama, muĭaŕa ĭe-nţaľasă, pľină đi şćiŕe kaŕe am katat ĭo atunśa. Dragu mĭeu, m-a uplu đi mîndriĭe, şî kînd sî do pľek, ĭeşî ĭa pi skăŕi dupa mińe, iĭ đeţăĭ ĭo mîna, şî aşa, pănă ţînurăm mînă-ń mînă, îm tŕek miĭe pi-n gînd vuorbĭe frumuasă, kum sî-ĭ mulţamĭesk ĭo ka đi bîtrîńaţă, pintru vŕĭamĭa ś-a pĭerduto ku mińe, şî iĭ strîng ĭo mîna, şî-ĭ spun, tot dragastuos:

        - Mulţamesk đi la ińimă, Mama Milo, pintru ś-aĭ gasît vŕame să m-a primĭeşć la kasă, şî să tăĭnuĭ ku mińe đi ađetur-ľi nuaştŕe, batrîńe, kaŕe akuma s-a zauĭtă şî sa pĭerd ĭuta!

         Bľezńi baba uokĭi-n mińe, sa uĭtă bińe parke nu mis đi pi lumĭa-sta, în zgîndară mîna ţapîn şî ma arsă:

         - Aĭ, ćau, Pauńe!

         Ăć-aşa ma pitŕekuĭ, fraće d'Pasuĭońuľe!
         Đ-atunśa, đi mulće uoŕ îm vińe miĭe în vis un gînd, kî puaće fi a sakat đi tot balta-ĭa satuluĭ, đi kaŕe nuoĭ puvestîm, ş-a ramas kîć-un struop mik, koľa, koľa ...
         Ş-aĭa, mi sampaŕe, numa pîn kapu mĭeu ăl tulburat?
         A, fraćo, śe dzîś tu?
         V-a fi aşa, ba, or nu v-a fi?

[Paun]

        Problem je u tome što zaista oni sebe vide kao Rumune, tako se i deklarišu, pa se zato ne može kazati da se njih uopšte dotiče Vlaško pitanje.

          Kît ĭo am bagat sama pănă akuma, nuĭe problem ku aşa lumĭe aĭa śe vreu să fiĭe, numa aĭa śe nu vŕeu!
Aĭ udzît sigurat kum dzîk aĭ nuoştri đi śińeva kaŕe a uspit:

          - Śkă, sa dus đeparće!

          Arată kî ĭe urît, mult urît aśiĭa unđe-ĭe, în bîrluogu unđe la turnat mumîsa, şî puaće sî fiĭe śuava đin ĭel numa dakă sa duśe, sa profaśe, sa skimbă: sa-nbrakă-n alće ţuaľe, sa pĭapćină-n alt feľ, şî, la lokol măĭ đin tîń - înśape sî vorbĭaskă ku gura strîmbă, pardon: să cuvântească!

          Kînd ka kopil sarak fara tată am gaćit şkuala, dupa śinś ań am veńit la muma în borugă la Bľizńe unđe m-am naskut, audzît uĭna Stanka kî m-am întuors, şî a veńit şî ĭa sî ma vadă. Ama, ĭo ku ĭa tăĭnuĭ rumîńaşće, da ĭa ku mińe sîrbĭaşće. Dupa o vŕĭame, kînd priśepu kă nu ńi ogođim în taĭnă, ĭa saraka taku, şî sa uĭtă la mińe puzumeńită. Odată, iĭ veńi śe-ĭ veńi, faku kruśe, şî sa-ntuarsă kîtra muma:

          - O, lălă; Gĭergino, pă kopilu-tĭeu vorbĭaşće rumîńaşće?!!!
          - Dakum, mă - dzîśe muma, đi śi će miŕ atîta?

          Da uĭna Stanka pusă mîńiľi-n kap şî gata ku mîńĭe iĭ spusă:

          - Ĭo, Gĭergino, s-afi gaćit atîća şkuaľe - na fi măĭ vorbit rumîńaşće ńiś kînd!

          Ăće, domnu Raleg, aşća doă ľaźe đi uamiń mĭerg pin lumĭa nuastră, uńi alu Gergina, alţî alu Stanka!
          Ar fi bun, dakă sa va întîńi vr-o dată, să nu skuată uoki uńi la alţî, ka-n povasta-ĭa lu Sîrbi.