DISKRIMINACIJA
U SRBIJI 2009
IZVEŠTAJ
KOALICIJE PROTIV DISKRIMINACIJE
Beograd
2009
MREŽA CHRIS – Odbori za ljudska prava u Srbiji
Odbor za ljudska prava Negotin
– kancelarija Mreže CHRIS u Negotinu
1. Slučaj selo Bučje
– pravo upotrebe maternjeg jezika
Borsko selo Bučje, koje gotovo 100 odsto čine Vlasi, moglo
bi da bude eliminisano sa ovogodišnje manifestacije susreta
sela borske opštine (27.03.2009.), jer je delu opštinskog
rukovodstva zasmetalo što je prilikom susreta KUD-a „Stol“
iz tog sela i KUD-a iz Tande program vođen na vlaškom i
srpskom jeziku.
Predstavnik KUD-a „Stol“ Dragoslav Vajkić, koji je i član
programskog saveta Centra za kulturu u Boru, organizatora
susreta, izjavio je da je deo opštinskog rukovodstva preko tog
centra zapretio izbacivanjem Bučja sa susreta sela, jer smatraju
da najava na vlaškom jeziku predstavlja rumunizaciju Srbije.
– Direktorka Centra za kulturu Dušica Dojčinović nam je
prenela reagovanje opštinskih funkcionera Saše Mirkovića
(Koalicija „Živim za Krajinu“) i Dragana Žikića (SPS), koji
su procenili da smo kao organizatori namerno inscenirali incident
sa dvojezičnom najavom, zbog čega su u dilemi da li
da nas diskvalifikuju iz daljeg učestvovanja na ovoj manifestaciji.
Dojčinovićeva nam je prenela i da je naloženo da se
ovaj slučaj reši tako da ubuduće na toj manifestaciji ne sme
da se konferansa vodi pored srpskog i na maternjem jeziku
Vlaha – rekao je Vajkić i dodao da nije urodilo plodom što
ih je upoznao da po Ustavu Srbije i Zakonu o nacionalnim
manjinama svaka nacionalna manjina ima prava da koristi
svoj maternji jezik. On kaže da je na ovaj način učinjen presedan,
jer nije pomogao ni argument da se u Bučju gotovo
sto odsto govori vlaški jezik, pa čak i da ima starih meštana
koji ne znaju srpski. Ovaj incident je dobio tolike razmere
19
Diskriminacija u Srbiji 2009
da su o njemu obavešteni najviši državni organi, beogradske
kancelarije Saveta Evrope i OEBS-a i Nacionalni savet Vlaha.
Centrala Vlaške demokratske stranke Srbije, koja je član vladajuće
koalicije, oštro je reagovala povodom ovog događaja.
Predsednik te stranke i predsednik Skupštine opštine Bor,
Predrag Balašević ocenio je da stav Mirkovića i Žikića predstavlja
diskriminaciju te nacionalne manjine, i podsetio da se
sve ovo događa svega nekoliko dana pošto je usvojen Zakon
o jednakosti i dva dana pošto je predsednik Srbije Boris Tadić
boravio u Rumuniji u prijateljskoj poseti. On je rekao da
u stavu dvojice opštinskih funkcionera postoje elementi za
podnošenje krivične prijave, a tražiće se i odgovornost i smena
sadašnje direktorice Centra za kulturu.
Postupak: Nacionalni savet Vlaške nacionalne manjine
podneoo je krivičnu prijavu protivu dvojice opštinskih funkcionera
Saše Mirkovića (Koalicija „Živim za Krajinu“) i Dragana
Žikića (SPS), nema nikakvog odgovora.
2. Slučaj Rumunska/Vlaška
nacionalna manjina i sveštenik
Srpske pravoslavne crkve,
selo Rajac opština Negotin – govor mržnje
Pripadnici rumunske/vlaške zajednice u Severoistočnoj
Srbiji bivaju konstantno uznemiravani i zaplašivani od strane
sveštenstva Srpske pravoslavne crkve i njihovih „civilnih“ pratioca
kad god rodbina preminulih na sahrani poziva sveštenika
Rumunske pravoslavne crkve. Tako je nemio događaj od
subote, 22. avgusta 2009. godine, sa sahrane u rumunskom/
vlaškom selu Aleksandrovac kod Negotina po kozna koji put
bio u istom scenariju: sveštenik Srpske pravoslavne crkve (iz
obližnjeg srpskog sela Rajac), okružen nepoznatim ljudima
koji dobacuju „ ako su Rumuni, neka idu u Rumuniju...“.
20
MREŽA CHRIS – Odbori za ljudska prava u Srbiji
Odbor za ljudska prava Negotin u okviru Mreže odbora
za ljudska prava u Srbiji CHRIS, osam godina pruža adekvatnu
pravnu pomoć Rumunskoj pravoslavnoj crkvi u Severoistočnoj
Srbiji pred domaćim i međunarodnim institucijama
i ukazuje na maćehinski odnos države Srbije prema ovoj Crkvi,
svešteniku i vernicima, kao i na vrlo loš Zakon o verskim
zajednicama koji je uzrok svim problemima koji nastaju.
Državni vrh Republike Srbije, iako upoznat sa ovim problemom
i dalje tvrdi da nema kršenja ljudskih prava i prava
manjina u ovom delu Srbije, negirajući i Rezoluciju 1632 Parlamentarne
skupštine Saveta Evrope od 1. oktobra 2008. godine,
kao i izveštaj njenog specijalnog izvestioca Jirgena Hermana
o diskriminaciji Rumunske pravoslavne crkve u Srbiji.
Postupak: Ovakve pretnje (od 22. avgusta 2009. godine
i dve od 25. novembra 2009. godine) su prijavljene negotinskoj
policiji, od kojih se traži da preispita ceo slučaj i spreči
dalje pretnje, policija je prosledila prijavu tužilaštvu i čeka se
odgovor.
3. Slučaj Bojan Aleksandrović,
sveštenik Rumunske pravoslavne crkve,
selo Malajnica opština Negotin i
sveštenik Srpske pravoslavne crkve,
selo Salaš opština Zaječar – govor mržnje
Rade Tripić (inače i sam pripadnik rumunske/vlaške
zajednice!?), sveštenik Srpske pravoslavne crkve u Salašu,
učestalo preti Bojanu Aleksandroviću, svešteniku Rumunske
pravoslavne crkve da će jednog dana nestati i to direkno preko
internet adrese i indirekno u susretu sa meštanima okolnih
sela.
Postupak: Ovakve pretnje su prijavljene zaječarskoj policiji,
od kojih se traži da preispita ceo slučaj i spreči dalje
21
Diskriminacija u Srbiji 2009
ovakve pretnje, policija je prosledila odgovor negotinskoj
policiji koja je usmeno odgovorila Bojanu Aleksandroviću,
svešteniku Rumunske pravoslavne crkve da je Rade Tripić,
sveštenik Srpske pravoslavne crkve opomenut da to više ne
radi. Pretnje se nastavljaju.
PRIMERI VERSKE DISKRIMINACIJE,
brošura u izdanju Centra za razvoj civilnog društva
(CRCD), str. 65
Rumunski članovi Evropskog parlamenta su maja
2009.godine, ponovo pokušali da internacionalizuju
pitanje položaja rumunske manjine u istočnoj Srbiji,
proglašavajući Vlahe za Rumune i optužujući Srbiju
za grubo kršenje njihovih prava. Takođe, početkom
maja, na poziv Asme Džahangir, specijalnog izvestioca
UN o slobodi veroispovesti, u Beogradu se u sedištu
misije UNDP-a razgovaralo o problemima koje RPC
ima u Istočnoj Srbiji.1
S druge strane, državni sekretar u Ministarstvu
za ljudska i manjinska prava Aniko Muškinja-Hajnrih
izjavila je za Politiku: „Očekujemo da predstavnici rumunske
države ne vrše pritisak i da ne nameću vlaškoj
populaciji rumunski nacionalni identitet jer bi, pored
kršenja međunarodnih standarda u oblasti ljudskih i
manjinskih prava, to bilo u suprotnosti sa odredbama
Sporazuma između Savezne Vlade SR Jugoslavije i
Vlade Rumunije o saradnji u oblasti zaštite nacionalnih
manjina.“ CRCD napominje da se bilateralna komisije
Srbije i Rumunije na kojoj bi trebalo da se reše
sporna pitanja uopšte ne sastaje.
Prema rečima predsednika Nacionalnog saveta
vlaške manjine, Vlasi predstavljaju izrazito većinsko
stanovništvo u 150 sela istočne Srbije. Pored rumunskog
jezika, među Vlasima se poslednjih godina širi i
_______________________________
1 Politika, 25. maj 2009. godine
22
MREŽA CHRIS – Odbori za ljudska prava u Srbiji
uticaj RPC, čiji je dolazak na ovo područje obeležila
serija sukoba između lokalnih Srba i Vlaha, ali i među
samim Vlasima.
Par dana ranije je na prolećnom zasedanju Sabora
SPC episkop timočki Justin zatražio da se u dnevni
red uvrsti i pitanje nekanonskog delovanja RPC u
njegovoj eparhiji. Naime, prema dogovoru SPC i RPC,
dato je pravo Rumunskoj pravoslavnoj crkvi da deluje
samo na području Banata, ali ona to pravo navodno
pokušava da proširi i na teritorije gde žive Vlasi.
Treba imati u vidu da je u svojoj rezoluciji od 1.
oktobra 2008. godine, o položaju nacionalnih manjna
u Vojvodini i rumunske nacionalne manjine u Srbiji,
Parlamentarna Skupština Saveta Evrope u vezi sa rumunskom
i vlaškom manjinom istakla načelni značaj
Okvirne konvencije za zaštitu nacionalnih manjina.
Ona se usprotivila bilo kakvom pokušaju nametanja
identiteta; ohrabrila je „članove Vlaške/Rumunske
nacionalne manjine u istočnoj Srbiji“ da prevaziđu
svoja unutrašnja neslaganja u njihovom sopstvenom
interesu; zatražila je da vlasti Srbije podrže inicijative
usmerene u ovom pravcu; Parlamentarna skupština
je izrazila iznenađenje zbog dominantnog uticaja
SPC na pitanje (ne)priznavanja RPC i pozvala je
vlasti naše države da rasterete Zakon o crkvama od
primene kanonskog prava jedne crkve na druge crkve;
takođe je zatražila da naše vlasti preduzmu neophodne
mere da „Vlasi/Rumuni“ koji žive u istočnoj Srbiji
dobiju manjinska prava koja imaju Rumuni u Vojvodini.
Bivši predsednik Koštunica i aktuelni Tadić nisu
ispunili obećanja koja su davali svojim rumunskim
kolegama; ministri Jeremić i Šijaković izbegavaju da o
ovome govore sa predstavnicima Rumunije; bilateralna
komisija ne radi; javnost nije upoznata sa problemom;
broj Vlaha na popisima varira od 1 500 do 102
23
Diskriminacija u Srbiji 2009
000, što govori samo za sebe; za razliku od situacije
u Vojvodini, gde pokrajinski organi finansiraju RPC,
nad istočnom Srbijom nadvija se oblak para-državnog
mešetarenja i oportunizma svake vrste.
4. Slučaj Program na rumunskom jeziku
na RTV Krajina, Negotin i Ranko Gajić
opština Negotin – širenje rasne verske i
nacionalne mržnje i netrpeljivosti,
pritisak na emitera
Ranko Gajić, odbornik Socijalističke partije Srbije u
Skupštini opštine Negotin do uvođenja privremenog organa,
piše Republičkoj radiodifuznoj agenciji u Beogradu Predstavku
(16.novembra 2009. godine) da je povređen i ugrožen njegov
lični i javni interes i to sadržajem programa na rumunskom
jeziku bez titlovanja na srpskom.
U Negotinskoj opštini je 2/3 rumnske/vlaške populacije.
Postupak: Republička radiodifuzna agencija u Beogradu
zatražila od emitera Nalog za izjašnjenje.
5. Slučaj Program na rumunskom jeziku
na RTV Krajina, Negotin i NN
opština Negotin – širenje rasne verske i
nacionalne mržnje i netrpeljivosti,
pritisak na emitera
Negotinskoj policiji podneta anonimna prijava (11. decembra
2009. godine) da je gost u emisiji na RTV Krajina
dana (14. novembra 2009. godine) izazvao nacionalnu i versku
mržnju i netrpeljivost.
24
MREŽA CHRIS – Odbori za ljudska prava u Srbiji
A da se zapravo radilo o snimku sa konferencije o nacionalnim
manjina održane u Novom Sadu i obavezi države
Srbije na osnovu Okvirne konvencije za zaštitu nacionalnih
manjina i Evropske Povelje o regionalnim ili manjinskim jezicima
Saveta Evrope.
Postupak: Negotinska policija zatražila od emitera elektronsku
kopiju sadržaja emisije. RTV Krajina ne poseduje
više taj materijal, prošao je zakonski rok koliko su morali da
isti sačuvaju.
25
