Za RUMUNSKI JEZIK u skolama u Srbiji

[Viorel Dolha]

Pentru LIMBA ROMANA IN SCOLILE DIN SERBIA DE RASARIT
Za RUMUNSKI JEZIK u skolama u Srbiji
For ROMANIAN LANGUAGE in schools in Serbia
sau
VOM AVEA MOTIVE LA AL XXXV-LEA CONGRES AGIRO DIN 21-23 AUGUST 2013 SĂ ÎL ÎMBRĂŢIŞĂM FRĂŢEŞTE PE MINISTRUL EDUCAŢIEI DE LA BELGRAD?

[Viorel Dolha]

SE POARTĂ DISCUŢII ÎN SERBIA DE RĂSĂRIT DESPRE CINE VA PREDA DE LA 1 SEPTEMBRIE LIMBA ROMÂNĂ
IDEAL DAR ŞI LEGAL ESTE SĂ PREDEA ÎNVĂŢĂTORI/PROFESORI DE ETNIE ROMÂNĂ DIN ACELE ŞCOLI CARE AU CUNOŞTINŢE ELEMENTARE (DIN FAMILIE) DE LIMBĂ ROMÂNĂ CARE POT FI TESTATE ŞI/SAU PERFECŢIONATE DE CATEDRA DE LIMBĂ ROMÂNĂ DIN VOIVODINA. Apropo, ,,vorbirea vlahă" nu poate fi predată conform legii sârbe fiindcă nu are unde să fie ,,testată" nici în Serbia şi nici în alt loc din univers şi nici nu a fost vreun proiect pilot cu această limbă inventată.
IATĂ CE ZICE LEGEA SÂRBĂ calificarea necesară predării limbii române cu elemente de cultură naţională :
REGULI
Calificarea necesară a de cadre didactice și profesionale de școală primară
(". Off Monitorul - Educatie Monitorul" 6/96, 3/99, 10/2002, 4/2003, 20/2004 5/2005, 2/2007, 3/2007, 4/2007, 17. / 2007, 20/2007 Nr 1/2008, 4/2008, 6/2008, 8/2008, 11/2008, 2/2009, 4/2009, 9/2009 și 3/2010)
REGULI
Calificarea necesară de profesori în activitatea educațională în programa ales în școlile primare
("Off Monitorul SRS -. Educația Monitorul Oficial" nr 27/87 si 1/89 și "Off Monitorul -. Educația Monitorul Oficial". 4/2003 10/2004 3/2005, 9/2005, 4. / 2007 17/2007, 1/2008 6/2008, 8/2008 - Corr, 4/2009 și 3/2010).

k) limba română cu elemente de cultură națională:
a) la primul ciclu de învățământ primar:
- Profesorul (învăţătorul) de la clasă;
- Profesor de educație, cu completarea cursurilor în colegiile de formare a profesorilor și școli de formare a profesorilor;
- Profesor și filolog de limba și literatura română, sau cu condiția testării cunostintelor sale de limba română la Universitate;
b) al doilea ciclu de învățământ primar:
- Profesor și filolog de limba și literatura română, sau cu condiția ca cunostintele sale de limba română să fie testate la Universitate;

f) tradiția populară:
- Profesorul de la clasă;
- Profesor de educație, cu completarea studiilor în colegiile de formare a profesorilor și școli de formare a profesorilor;

http://www.scribd.com/doc/76312076/36/RUMUNSKI-JEZIK-SA-ELEMENTIMA-NACIONALNE-KULTURE

PRAVILNIK
O VRSTI STRUČNE SPREME NASTAVNIKA I STRUČNIH SARADNIKA U OSNOVNOJ ŠKOLI
("Sl. glasnik RS - Prosvetni glasnik", br. 6/96, 3/99, 10/2002, 4/2003, 20/2004, 5/2005, 2/2007, 3/2007, 4/2007, 17/2007, 20/2007, 1/2008, 4/2008, 6/2008, 8/2008, 11/2008, 2/2009, 4/2009, 9/2009 i 3/2010)
PRAVILNIK
O VRSTI STRUČNE SPREME NASTAVNIKA KOJI IZVODE OBRAZOVNO-VASPITNI RAD IZ IZBORNIH PROGRAMA U OSNOVNOJ ŠKOLI
("Sl. glasnik SRS - Prosvetni glasnik", br. 27/87 i 1/89 i "Sl. glasnik RS - Prosvetni glasnik", br. 4/2003, 10/2004, 3/2005, 9/2005, 4/2007, 17/2007, 1/2008, 6/2008, 8/2008 - ispr., 4/2009 i 3/2010)

k) RUMUNSKI JEZIK SA ELEMENTIMA NACIONALNE KULTURE:
a) prvi ciklus osnovnog obrazovanja i vaspitanja:
- profesor razredne nastave;
- nastavnik razredne nastave;
- profesor pedagogije sa prethodno završenom pedagoškom akademijom ili učiteljskom školom;
- profesor, odnosno diplomirani filolog za rumunski jezik i književnost или uz uslov da mu je znanje rumunski jezika provereno na fakultetu;
b) drugi ciklus osnovnog obrazovanja i vaspitanja:
- profesor, odnosno diplomirani filolog za rumunski jezik i književnost или uz uslov da mu je znanje rumunski jezika provereno na fakultetu;

đ) NARODNA TRADICIJA :
- profesor razredne nastave;
- nastavnik razredne nastave;
- profesor pedagogije sa prethodno završenom pedagoškom akademijom ili učiteljskom školom;
- nastavnik likovne kulture;
- profesor srpskog jezika i književnosti;
- profesor srpskog jezika i književnosti sa opštom lingvistikom;
- profesor srpske književnosti i jezika;
- profesor srpske književnosti i jezika sa opštom književnošću;
- profesor za srpskohrvatski jezik i jugoslovensku književnost;
- profesor za jugoslovensku književnost i srpskohrvatski jezik;
- profesor srpskohrvatskog jezika i opšte lingvistike;
- profesor za srpskohrvatski jezik sa južnoslovenskim jezicima;
- profesor srpskohrvatskog jezika sa istočnim i zapadnim slovenskim jezicima;
- profesor srpskohrvatskog jezika i jugoslovenske književnosti za nastavu u školama u kojima se obrazovno-vaspitni rad izvodi na mađarskom, odnosno rusinskom ili rumunskom jeziku;
- profesor za jugoslovensku i opštu književnost;
- profesor jugoslovenske književnosti sa stranim jezikom;
- profesor maternjeg jezika i
- profesor istorije.

MATERNJI JEZICI PRIPADNIKA NACIONALNIH MANJINA (21 dec 2011)

ALBANSKI JEZIK
Napomena
BUGARSKI JEZIK
Napomena
MAĐARSKI JEZIK
Napomena
RUMUNSKI JEZIK
Napomena
RUSINSKI JEZIK
Napomena
SLOVAČKI JEZIK
Napomena
HRVATSKI JEZIK

Prema članu 60 Krivičnog zakona Republike Srbije, predviđena je kazna zatvora od tri meseca do pet godina za one koji na osnovu razlike u nacionalnosti, rasi, veroispovesti, političkom ili drugom ubeđenju, etničkoj pripadnosti, polu, jeziku, obrazovanju ili društvenom položaju uskrate ili ograniče prava građana utvrđena ustavom, zakonom ili drugim propisom ili opštim aktom ili ratifikovanim međunarodnim ugovorom, ili ko na osnovu ove razlike daje građanima povlastice ili pogodnosti. Kazna zatvora do jedne godine propisana je članom 61 Krivičnog zakona za one koji suprotno propisima o ravnopravnoj upotrebi jezika ili pisama naroda i narodnosti Jugoslavije uskrate ili ograniče građaninu da pri ostvarivanju svojih prava upotrebi jezik, odnosno pismo, kojim se služi. Članom 100 predviđena je kazna zatvora do tri godine, za one koji javno izlože poruzi narode ili narodnosti Jugoslavije ili etničke grupe koje žive u njoj.
Zakonom o lokalnoj samoupravi opštine su odgovorne da se, preko svojih organa, u skladu sa Ustavom i zakonom, staraju o zaštiti i ostvarivanju ličnih i kolektivnih prava nacionalnih manjina i etničkih grupa, kao i da utvrđuju jezike i pisma nacionalnih manjina koji su u službenoj upotrebi na teritoriji opštine. Prema ovom zakonu, u nacionalno mešovitim opštinama osniva se savet za međunacionalne odnose koji čine predstavnici svih nacionalnih i etničkih zajednica.
Obrazovanje na jezicima nacionalnih manjina uređeno je zakonima Republike Srbije o osnovama sistema obrazovanja i vaspitanja, društvenoj brizi o deci, osnovnoj, srednjoj, višoj školi i univerzitetu.
Zakonom o osnovama sistema obrazovanja i vaspitanja propisano je da su "građani Republike Srbije jednaki u ostvarivanju prava na obrazovanje i vaspitanje, bez obzira na pol, rasu, nacionalnu, versku i jezičku pripadnost, uzrast, fizičku i psihičku konstituciju, socijalno i kulturno poreklo, imovno stanje, političko opredeljenje ili drugo lično svojstvo". Prema članu 46 ovog zakona, u obrazovnim ustanovama zabranjene su aktivnosti kojima se ugrožavaju, omalovažavaju ili diskriminišu grupe i pojedinci po osnovu rasne, nacionalne, jezičke, verske ili polne pripadnosti, fizičke ili psihičke konstitucije, uzrasta, socijalnog i kulturnog porekla, imovnog stanja, odnosno političkog opredeljenja, kao i podsticanje takvih aktivnosti. Osim u ovom zakonu, ove odredbe nalaze se i u dopunjenim i izmenjenim verzijama Zakona o osnovnoj školi i Zakona o srednjoj školi.
Za pripadnike nacionalne manjine, prema Zakonu o osnovama sistema obrazovanja i vaspitanja, obrazovno-vaspitni rad ostvaruje se na maternjem jeziku, a "izuzetno on se može ostvarivati i na srpskom jeziku". Kada se obrazovno-vaspitni rad ostvaruje na jeziku nacionalne manjine, koriste se udžbenici i nastavna sredstva u skladu sa posebnim zakonom. Pripadnici nacionalne manjine u obrazovno-vaspitnom radu mogu da koriste udžbenike iz matične države, na osnovu odobrenja ministra.
Zakonom o osnovnoj školi Republike Srbije predviđeno je, u članu 5, pravo pripadnika nacionalnih manjina da nastavni plan i program ostvaruju na maternjem jeziku ili dvojezično ukoliko se za upis u prvi razred prijavi a ovaj broj može biti i manji. Istim članom Zakona utvrđeno je da ukoliko se nastavni plan i program realizuju na srpskom jeziku učenici, pripadnici nacionalnih manjina slušaju predmet Maternji jezik sa elementima nacionalne kulture. Zakonom o srednjoj školi predviđeni su vidovi obrazovanja koji su sadržani u Zakonu o osnovnoj školi. Član 27 Zakona o srednjoj školi propisuje da je nastava jezika sa elementima nacionalne kulture fakultativni oblik obrazovno-vaspitnog rada.

Članom 64 Zakona o društvenoj brizi o deci predviđeno je da se predškolsko vaspitanje i obrazovanje u Republici Srbiji može ostvarivati i na jezicima nacionalnih manjina, a da načine i uslove ostvarivanja osnova programa vaspitno-obrazovnog rada na jezicima manjina propisuje ministar nadležan za poslove prosvete.
Prema zakonima o višoj školi i o univerzitetu, nastava se može izvoditi i na jeziku nacionalne manjine i na nekom od svetskih jezika, po prethodno pribavljenoj saglasnosti Vlade Republike Srbije. Kada se nastava ostvaruje na jeziku nacionalne manjine matična knjiga studenata i evidencija o izdatim diplomama vodi se na srpskom jeziku na ćiriličnom pismu i na jeziku i pismu nacionalne manjine.
Zakon o udžbenicima i drugim nastavnim sredstvima Republike Srbije utvrđuje da se udžbenici štampaju i na jezicima nacionalnih manjina. Takođe republičkim Zakonom o delatnostima od opšteg interesa u oblasti kulture utvrđeno je da su "opšti interesi u oblasti kulture programi iz oblasti kulture drugih naroda i narodnosti i staranje o zaštiti njihove kulturne baštine".